Clinacanthus nutans สมุนไพรสองฤทธิ์ ยับยั้งไวรัสเดงกีและลดการอักเสบ

การติดเชื้อไวรัสเดงกี (DENV) ได้กลายเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญระดับโลก โดยปัจจุบันยังไม่มีวิธีการรักษาที่เฉพาะเจาะจง. การติดเชื้อนี้อาจมีอาการได้หลากหลายตั้งแต่ไม่รุนแรงไปจนถึงไข้เลือดออก (DHF) และภาวะช็อก (DSS) ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต. ความรุนแรงของโรคไข้เลือดออกมักเกิดจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันที่มากเกินไป ซึ่งนำไปสู่ “พายุไซโตไคน์” ที่ก่อให้เกิดการอักเสบทั่วร่างกาย โดยเฉพาะในตับ. ดังนั้น การรักษาที่มีประสิทธิภาพจึงไม่เพียงแต่ต้องยับยั้งไวรัสเท่านั้น แต่ยังต้องสามารถควบคุมการอักเสบที่รุนแรงนี้ได้อีกด้วย. สมุนไพร Clinacanthus nutans หรือ “พญายอ” ซึ่งอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติของไทย ได้รับความสนใจอย่างสูงในฐานะแหล่งของสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่มีศักยภาพ.

งานวิจัยล่าสุดที่ร่วมเขียนโดย รองศาสตราจารย์ ดร. เกียรติทวี ชูวงศ์โกมล ได้เจาะลึกถึงคุณสมบัติต้านไวรัสและต้านการอักเสบของ Clinacanthus nutans. การศึกษานี้ซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Antibiotics ได้แสดงให้เห็นถึงศักยภาพอันน่าทึ่งของสารสกัดจากพญายอในการยับยั้งการติดเชื้อไวรัสเดงกีในเซลล์ตับของมนุษย์. ผลการวิจัยได้เผยให้เห็นกลไกการออกฤทธิ์แบบสองทางที่น่าสนใจ กล่าวคือ ไม่เพียงแต่ขัดขวางไวรัสโดยตรง แต่ยังช่วยลดการอักเสบที่เกิดจากไวรัสได้อย่างมีนัยสำคัญ. การค้นพบนี้เป็นการเปิดพรมแดนใหม่สำหรับ

การพัฒนาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและยาจากธรรมชาติที่สามารถต่อสู้กับไข้เลือดออกได้อย่างครอบคลุม.

ความท้าทายของไวรัสเดงกีและการอักเสบในตับ

ไวรัสเดงกี (DENV) เป็นภัยคุกคามด้านสาธารณสุขทั่วโลก โดยประมาณ 70% ของผู้ป่วยทั่วโลกอยู่ในทวีปเอเชีย. ไวรัสนี้มีสี่ซีโรไทป์ (DENV-1, -2, -3, -4) ซึ่งแพร่กระจายโดยยุงลาย. แม้ว่าปัจจุบันจะมีวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก แต่ก็ยังไม่สามารถป้องกันได้ครบทุกซีโรไทป์และยังไม่ได้รับการอนุมัติใช้งานในวงกว้าง ทำให้การค้นหาสารต้านไวรัสเดงกียังคงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง.

หนึ่งในเป้าหมายที่สำคัญของไวรัสเดงกีคือเซลล์ตับ (Hepatocytes). การอักเสบของเนื้อเยื่อตับมักพบในผู้ป่วยอาการรุนแรงและมีความสัมพันธ์กับการสะสมของไซโตไคน์ที่ส่งเสริมและต้านการอักเสบ. การติดเชื้อในเซลล์ตับจะกระตุ้นการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันโดยกำเนิดและเพิ่มการแสดงออกของยีนที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ เช่น IL-6, IL-8 และ RANTES. การตอบสนองที่ควบคุมไม่ได้นี้สามารถนำไปสู่ภาวะ “พายุไซโตไคน์” ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของพยาธิสภาพของโรคไข้เลือดออก. ดังนั้น การรักษาที่มีแนวโน้มดีที่สุดไม่เพียงแต่ต้องควบคุมการจำลองตัวเองของไวรัส แต่ยังต้องลดอาการรุนแรง เช่น การผลิตไซโตไคน์จำนวนมากและการอักเสบของตับ.

Clinacanthus nutans ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีในด้านคุณสมบัติต้านไวรัสและต้านการอักเสบในการแพทย์แผนโบราณ จึงกลายเป็นจุดสนใจสำหรับการวิจัยในบริบทนี้.

 การตรวจสอบคุณสมบัติต้านไวรัสของ Clinacanthus nutans

เพื่อประเมินศักยภาพของสารสกัดพญายอในการต่อสู้กับไวรัสเดงกี ทีมวิจัยได้ทำการทดลองอย่างเป็นระบบในเซลล์มะเร็งตับ Huh7. ก่อนอื่น พวกเขาได้ประเมินความเป็นพิษของสารสกัดและพบว่ามีความปลอดภัยสูง โดยมีค่า CC50 (ความเข้มข้นที่ทำให้เซลล์ตาย 50%) สูงถึง 632.4 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร. จากนั้นจึงได้ทำการทดสอบฤทธิ์ต้านไวรัสโดยใช้สารสกัดในความเข้มข้นที่ไม่เป็นพิษ (31.25 ถึง 250 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร) ในสามช่วงเวลาที่แตกต่างกันของการติดเชื้อ:

1. ก่อนการติดเชื้อ (Before-infection): ให้สารสกัดแก่เซลล์ก่อนที่จะใส่ไวรัสเข้าไป.
2. ระหว่างการติดเชื้อ (Co-infection): ให้สารสกัดและไวรัสแก่เซลล์พร้อมกัน.
3. หลังการติดเชื้อ (Post-infection): ให้สารสกัดแก่เซลล์หลังจากที่ติดเชื้อไวรัสแล้ว.

ผลการทดลองแสดงให้เห็นว่าสารสกัด Clinacanthus nutans สามารถยับยั้งการติดเชื้อเดงกีได้ทั้งสามสภาวะในลักษณะที่ขึ้นอยู่กับความเข้มข้น. ที่น่าสนใจที่สุดคือ การให้สารสกัดใน

ระหว่างการติดเชื้อ (co-infection) มีประสิทธิภาพสูงสุดในการยับยั้งไวรัส. ที่ความเข้มข้น 125 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร สารสกัดสามารถป้องกันเซลล์ Huh7 จากการติดเชื้อได้อย่างสมบูรณ์. แม้ในความเข้มข้นที่ต่ำที่สุด (31.25 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร) สารสกัดก็ยังสามารถลดปริมาณแอนติเจนของไวรัสลงเหลือเพียง 22.87%. ผลลัพธ์เหล่านี้ชี้ให้เห็นอย่างชัดเจนว่าสารสกัดพญายอมีประสิทธิภาพสูงสุดในการยับยั้งไวรัสเดงกีในระยะเริ่มต้นของการติดเชื้อ.

กลไกการออกฤทธิ์ต้านไวรัสของ Clinacanthus nutans ในระยะเริ่มต้น

จากการที่สารสกัด Clinacanthus nutans มีประสิทธิภาพสูงสุดในระหว่างการติดเชื้อ นักวิจัยจึงตั้งสมมติฐานว่ามันอาจส่งผลกระทบต่อขั้นตอนแรกๆ ของการติดเชื้อ. เพื่อพิสูจน์สิ่งนี้ พวกเขาได้ทำการทดลองเพื่อดูว่าสารสกัดส่งผลต่อความสามารถของไวรัสในการจับกับเซลล์เจ้าบ้านและการจำลอง RNA ของไวรัสหรือไม่.

ผลการทดลองยืนยันว่าการบ่มเพาะไวรัสร่วมกับสารสกัดก่อนที่จะนำไปติดเชื้อเซลล์ สามารถลดความสามารถในการจับของไวรัสกับเซลล์เจ้าบ้านได้อย่างมีนัยสำคัญในลักษณะที่ขึ้นอยู่กับความเข้มข้น. ที่ความเข้มข้น 250 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร สารสกัดสามารถลดการจับของไวรัสลงเหลือเพียง 0.42 เท่า. สิ่งนี้ชี้ให้เห็นว่าสารสกัดอาจมีผลโดยตรงต่ออนุภาคไวรัส ทำให้ความสามารถในการติดเชื้อลดลง.

นอกจากนี้ การทดลองยังแสดงให้เห็นว่าสารสกัดมีผลในระยะหลังการเข้าสู่เซลล์ด้วย. เมื่อให้สารสกัดแก่เซลล์ทันทีหลังจากที่ไวรัสเข้าสู่เซลล์แล้ว (0 ชั่วโมง) จะมีประสิทธิภาพในการยับยั้งสูงสุด โดยลดการติดเชื้อเหลือเพียง 18.69%. แต่เมื่อให้สารสกัดช้าลง (ที่ 2 และ 4 ชั่วโมงหลังการติดเชื้อ) ประสิทธิภาพจะลดลง. ผลลัพธ์นี้ชี้ให้เห็นว่าสารสกัดอาจเข้าไปยับยั้งกระบวนการแรกๆ ที่เกิดขึ้นหลังไวรัสเข้าสู่เซลล์ เช่น การแปลรหัสโปรตีนหรือการสังเคราะห์ RNA ของไวรัส. โดยสรุป สารสกัดพญายอออกฤทธิ์ต้านไวรัสเดงกีผ่านกลไกที่หลากหลาย ทั้งขัดขวางการจับของไวรัสกับเซลล์และยับยั้งกระบวนการจำลองตัวเองของไวรัสในระยะเริ่มต้น.

ฤทธิ์ต้านการอักเสบ การยับยั้งพายุไซโตไคน์

นอกเหนือจากฤทธิ์ต้านไวรัสโดยตรงแล้ว คุณสมบัติที่โดดเด่นที่สุดของสารสกัด Clinacanthus nutans คือความสามารถในการควบคุมการตอบสนองทางการอักเสบที่รุนแรงซึ่งเป็นสาเหตุของอาการไข้เลือดออกที่รุนแรง. การติดเชื้อเดงกีในเซลล์ตับ Huh7 กระตุ้นให้เกิดการแสดงออกของยีนที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบเพิ่มขึ้นอย่างมาก. ตัวอย่างเช่น ที่ 48 ชั่วโมงหลังการติดเชื้อ การแสดงออกของยีน CXCL10 และ TNF-α เพิ่มขึ้นถึง 47.14 เท่า และ 26.43 เท่า ตามลำดับ.

ที่น่าสนใจอย่างยิ่งคือ การบำบัดด้วยสารสกัดพญายอสามารถยับยั้งการอักเสบนี้ได้อย่างน่าทึ่ง. ที่ความเข้มข้น 62.5 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร สารสกัดสามารถลดการแสดงออกของยีน CXCL10, TNF-α, IL-8 และ IL-6 ลงเหลือเพียง 8.77, 3.78, 1.59 และ 1.11 เท่า ตามลำดับ. นอกจากนี้ สารสกัดยังสามารถลดการแสดงออกของเอนไซม์ COX-2 ซึ่งเป็นตัวกลางสำคัญในเส้นทางการอักเสบได้อีกด้วย.

เพื่อทำความเข้าใจกลไกเบื้องหลังฤทธิ์ต้านการอักเสบนี้ นักวิจัยได้ตรวจสอบผลของสารสกัดต่อเส้นทางการส่งสัญญาณ NF-κB.

NF-κB เป็นปัจจัยการถอดรหัสหลักที่ควบคุมยีนที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบจำนวนมาก. การติดเชื้อเดงกีกระตุ้นการทำงานของ NF-κB ซึ่งเห็นได้จากการเคลื่อนย้ายของมันเข้าไปในนิวเคลียสของเซลล์. ผลการทดลองแสดงให้เห็นว่าสารสกัดพญายอสามารถยับยั้งการเคลื่อนย้ายของ NF-κB เข้าสู่นิวเคลียสได้อย่างชัดเจน และยังลดระดับโปรตีน NF-κB p65 และรูปแบบที่ถูกฟอสโฟรีเลชั่น (รูปแบบที่ทำงาน) ลงอีกด้วย. การค้นพบนี้ชี้ให้เห็นว่าฤทธิ์ต้านการอักเสบของสารสกัดพญายอมีกลไกสำคัญมาจากการยับยั้งเส้นทางการส่งสัญญาณ NF-κB.

กรดแกลลิก สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่สำคัญ

เพื่อระบุสารประกอบที่อาจรับผิดชอบต่อฤทธิ์ทางชีวภาพเหล่านี้ ทีมวิจัยได้ทำการวิเคราะห์โปรไฟล์ทางเคมีของสารสกัดพญายอ. การวิเคราะห์ด้วยเทคนิค HPLC ยืนยันว่า กรดแกลลิก (Gallic acid) เป็นหนึ่งในสารประกอบหลักที่พบในสารสกัด.

กรดแกลลิกเป็นที่ทราบกันดีว่ามีคุณสมบัติต้านไวรัสเดงกีในงานวิจัยอื่นๆ.

การทดลองเพิ่มเติมยืนยันว่า กรดแกลลิกบริสุทธิ์สามารถยับยั้งการติดเชื้อเดงกีได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระยะหลังและระหว่างการติดเชื้อ. การจำลองการจับกันของโมเลกุลยังแสดงให้เห็นว่า กรดแกลลิกสามารถจับกับโปรตีนที่สำคัญของไวรัสได้ เช่น โปรตีนเปลือกหุ้ม (envelope proteins) และโปรตีเอส NS3. สิ่งนี้ชี้ให้เห็นว่า กรดแกลลิกอาจเป็นหนึ่งในสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่สำคัญในสารสกัดพญายอที่รับผิดชอบต่อคุณสมบัติต้านไวรัส. อย่างไรก็ตาม นักวิจัยตั้งข้อสังเกตว่าการใช้สารสกัดทั้งมวลอาจมีประโยชน์มากกว่าการใช้สารประกอบเดี่ยว เนื่องจากผลเสริมฤทธิ์กันของสารประกอบต่างๆ ในสารสกัด.

งานวิจัยนี้เป็นข้อพิสูจน์ถึงศักยภาพอันมหาศาลของสมุนไพรไทยในการเป็นแหล่งของสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพยุคใหม่. สารสกัด Clinacanthus nutans ได้แสดงให้เห็นถึงกลไกการออกฤทธิ์แบบสองทางที่น่าสนใจ ซึ่งไม่เพียงแต่มีแนวโน้มสำหรับการรักษาโรคไข้เลือดออกเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการพัฒนาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อสนับสนุนภูมิคุ้มกันและลดการอักเสบอีกด้วย.

สำหรับบริษัทในภาคส่วนเภสัชกรรม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และสุขภาพผู้บริโภค การตรวจสอบความถูกต้องทางวิทยาศาสตร์ของพญายอในฐานะสารต้านไวรัสและต้านการอักเสบที่มีศักยภาพนี้ ถือเป็นประตูตรงสู่นวัตกรรมและความเป็นผู้นำตลาด. VISBIO เชี่ยวชาญในการเชื่อมช่องว่างระหว่างการค้นพบทางวิชาการที่ก้าวล้ำกับผลิตภัณฑ์ที่พร้อมสู่ตลาด. เราขอเชิญชวนบริษัทต่างๆ มาร่วมมือกับเราเพื่อสำรวจโอกาสทางการค้าอันกว้างใหญ่ที่เทคโนโลยีนี้มอบให้. ติดต่อเราวันนี้เพื่อรับคำปรึกษาฟรี เพื่อเรียนรู้ว่าคุณจะสามารถควบคุมงานวิจัยที่ล้ำสมัยนี้ได้อย่างไร.